Umut ve Sorumluluk, siyasî ve kültürel meselelere titizlikle eğilen Atasoy Müftüoğlu'nun eleştirel merakını diri tutmasının yanında eleştirel mesafesini korumasının hâsılası olan söyleşileri içeriyor. Kitapta son yıllarda bütün dünyada politika analizlerinde sıkça kullanılan, neoliberalizm, popülizm, emperyalizm, seküler kesinlikler, postkolonyalizm gibi kavramlara da atıflar söz konusu. Meseleler genellikle İslâm dünyasının karşı karşıya kaldığı sorunlarla birlikte tartışılıyor. Metinlerde, bir tarih felsefesine sahip olarak umutlu olmanın değeri; zihinsel sömürge durumundan kurtulmanın gerekliliği; neonurculuk eleştirisi; dünyada ve Türkiye'de İslâmcılık bağlamındaki gelişmeler öne çıkıyor. Her halükârda söyleşiler, yirmi birinci yüzyılın ilk çeyreğinin politik altüst oluşlarını anlamlandırmaya çalışmanın ötesine uzanan bir bakışa sahip. Atasoy Müftüoğlu, büyük umutların gerekli kıldığı dünya görüşünü, politik anlayışı, "ruhu" anlamaya çalışırken herkesi sorumluluk almaya davet ediyor. Değişik tarihlerde farklı bağlamlarda yapılan söyleşiler farklı deneyimlere bakarak, canlı bir örneklemin içinden konuşuyor. Bu haliyle Umut ve Sorumluluk, şimdinin gerçekliklerini ciddiye alarak dönüştürme çağrısı niteliğinde.